Kore Tarihi
Kore tarihi, yüzyıllar boyunca farklı krallıkların yönetiminde gelişmiş ve değişmiştir. Bu makalede, Kore tarihinin kronolojik bir bakış açısıyla ele alarak eski dönemden günümüze kadar olan süreci anlatmaya çalışacağız. Kronolojik olarak Kore Tarihi‘nde yaşanmış önemli olaylara da değineceğiz.
Kore, tarihi boyunca Çin ve Japonya gibi güçlü komşularının etkisi altında kalmış bir ülkedir. Ancak, kendi kültürünü, dilini ve geleneklerini korumayı başarmıştır. Bu nedenle, Kore Tarihi hem Asya hem de dünya tarihi açısından oldukça önemlidir.
Kore’nin tarihi oldukça uzundur ve birçok döneme ayrılmaktadır. Kronolojik olarak bakıldığında Gojoseon Krallığı, Koguryo Krallığı, Üç Krallık Dönemi, Koryo Hanedanlığı, Choson Hanedanlığı ve Japon İşgali, son olarak ise Kore Savaşı Dönemi gibi dönemleri inceleyeceğiz.
1. Tarih Öncesi Dönem
A. Dangun Efsanesi
Kore Tarihi, Dangun efsanesi ile başlar. Hikayenin çeşitli versiyonları olmakla birlikte genel hatlarıyla bakıldığında hepsi benzerlik gösterir. Biz en yaygın olarak bilinen versiyonu ele alarak efsaneyi anlatmaya çalışacağız. Bu efsaneye göre, Tanrı’nın oğlu yanında hizmetkarları ile birlikte yeryüzüne iner ve Taebek Dağı eteklerinde bir şehir kurarak burada yaşamaya başlar.
Aynı dönemde insan olmak isteyen bir ayı ile bir kaplan varmış. Bunlar bu isteklerini gerçekleştirmesi için Tanrı’ya dua ederler. Sonunda Tanrı onlara; kendilerini bir mağarada inzivaya çekip hiç kimse ile görüşmeden her gün sadece sarımsak ve misk otu yemelerini ve insan olana kadar buna devam etmelerini söyler.
Ayı ile kaplan mağaraya çekilmiş ve tembihlendikleri gibi sadece sarımsak ve misk otu yemeye devam etmişler. Bir süre sonra kaplan bu durumdan sıkılmış ve daha fazla dayanamayarak mağarayı terk etmiştir.
Artık yalnız kalan ayı ise tek başına bu süreci devam ettirmiştir. Bir sabah ayı uyandığında nihayet insan olduğunu görmüş ve sevinçten havalara uçmuştur. Ayı, çok güzel bir insan kızına dönüşmüş ve mutlu mesut bir şekilde mağaradan ayrılmıştır.
Daha sonra tanrının şehrine geri dönüp orada tanrının oğlu olup kendisi de bir tanrı olan Hawnung’un karşısına çıkıp O’na teşekkür etmek istemiştir. Hawnung’un karşısına çıktığında, Hwanung onun güzelliği karşısında adeta büyülenmiş ve O’na aşık olarak evlenme teklif etmiştir.
Bu ikilinin evliliğinden doğan Dangun adlı çocuk yani yarı tanrı olan prens, daha sonra Gojeoson Krallığı’nı kurmuştur.
B. Gojoseon Krallığı
Gojoseon Krallığı, MÖ 2333 yılında Kore Yarımadası’nda kurulmuştur. Yukarıda da belirttiğimiz üzere ülkenin kurucusu Dangun’dur. Gojoseon, Kore Tarihi’nin ilk krallığı olarak kabul edilir.
C. Koguryo Krallığı
Koguryo Krallığı, KoreYarımadası’nın kuzeyinde M.S. 37 yılında kuruldu. Koguryo, Mançurya ve Çin’in kuzeydoğusunda birçok savaşçı kabilenin birleşmesiyle oluştu. 3. yüzyılda, Koguryo Krallığı, bölgedeki en güçlü krallıklardan biri haline geldi.
D. Göktürk – Koguryo İlişkileri
6. yüzyılda, Göktürkler’in bölgedeki etkisi arttı ve Koguryo Krallığı ile ilişkileri gelişti. Göktürkler, Koguryo Krallığı ile işbirliği yaparak o dönem Çin’in yönetimini elinde tutan Sui Hanedanlığı’na karşı savaşmışlardı. Bu savaş, Sui Hanedanlığı’nın çöküşüne neden oldu ve Tang Hanedanlığı’nın yükselişine zemin hazırladı. İki milletin Türk ve Kore Tarihi boyunca kayıtlara geçen ilk teması bu dönemde gerçekleşmiş oldu.
Tang Hanedanlığı, Koguryo Krallığı ile ilişkilerini iyi tutmaya çalıştı. Ancak 7. yüzyılın ortalarında Tang Hanedanlığı, Koguryo Krallığına karşı bir dizi savaş başlattı. Koguryo Krallığı, Tang Hanedanlığı’nın saldırılarına karşı savunma yaparken, Silla Krallığı, Koguryo Krallığına karşı Tang ile bir ittifak kurdu.
Bu ittifak sonucunda, Koguryo Krallığı, 668 yılında yıkıldı ve Silla Krallığı, Kore Yarımadası’nın güneyinde egemenlik kurdu. Silla Krallığı’nın ardından Goryeo Krallığı ve daha sonra Joseon Hanedanlığı Kore Tarihi sahnesine çıkacaktı.
2. Üç Krallık Dönemi
Koguryo’nun zayıflamaya başladığı dönemlerde ülkede ortaya çıkan boşluk, o döneme kadar lokal güçler olarak adlandırılabilecek oluşumların güçlenmesine imkan tanıdı. Ve eş zamanlı olarak Kore topraklarında 3 ayrı krallık hüküm sürmeye başladı. Bu dönem özellikle Kore tarihi dizilerinde bol bol işlenen bir dönemdir.
Koguryo, Baekje, Shilla Krallıkları
A. Koguryo Krallığı
Koguryo ile birlikte Kore’de o dönem 3 krallık hüküm sürmeye başladı. Bunlardan birisi Koguryo Krallığı, bir diğeri Siila Krallığı ve sonuncusu Bakjae Krallığı idi. Hakim ve öne çıkan güç başlangıçta Kokuryo olmasına rağmen, Çin’deki Tang Hanedanlığı’nın baskıları karışışında giderek zayıfladı. Ve en nihayetinde Şilla ile Tang Hanedanlığı arasında yapılan işbirliği neticesinde Kore’deki en büyük güç Şilla Krallığı oldu.
B. Silla Krallığı
Silla Krallığı, M.S. 57 yılında kurulmuştur. Silla, Koguryo ve Baekje Krallıkları ile savaşarak 3 krallıkları dönemi denilen bu dönemin sonunda Çin’in de desteğiyle Kore Yarımadası’nın tamamını kontrol altına almıştır.
C. Baekje Krallığı
Baekje Krallığı, M.S. 18 yılında kurulmuştur. Baekje, Koguryo ve Silla Krallıkları ile sık sık savaş halinde olmuştur. Baekje’nin yıkılması, Silla Krallığı’nın üstünlüğünü sağlamıştır.
3. Koryo Krallığı
Koryo Hanedanlığı, 918 yılında Wang Geon tarafından kuruldu ve 1392 yılında Joseon Hanedanlığı tarafından devralındı. Koryo Hanedanlığı dönemi, Budizm ve Neo-Konfüçyüsçülük gibi farklı dinlerin yayılması, kültürel yeniliklerin ve bilimsel keşiflerin artmasıyla birlikte Kore’nin kültürel gelişiminde önemli bir rol oynadı. Kore Tarihi boyunca batılılar ile Koreliler ‘in ilk teması Koryo Hükümdarlığı döneminde gerçekleşti. Bu topraklara gelen ilk batılılar Koryo’yu “Korea” diye telaffuz ettiler ve ülkenin batıdaki adı bu şekilde kaldı. Kore tarihi kayıtlarına bakıldığında batılılar ile ilk temas ve daha sonrasında yaşanılanlar ile alakalı oldukça detaylı bilgi bulunabilir.
A. Kuruluşu ve İlk Dönemi
Koryo Hanedanlığı, Silla Krallığı’nın yıkılması ve Kore yarımadasının yeniden birleşmesiyle başladı. Wang Geon, 936 yılında Koryeo adını alarak, bugünkü Kore’nin büyük bir kısmını kontrol etmeye başladı. Koryo Hanedanlığı’nın ilk yıllarında, Çin’deki Song Hanedanlığı’yla yakın ilişkiler sürdürüldü ve Song’un kültürü, bilimi ve teknolojisi Kore’ye taşındı.
B. Yükselişi ve Altın Çağı
Koryo Hanedanlığı, 12. ve 13. yüzyıllarda zirveye ulaştı. Bu dönemde, yüksek kültür seviyesi ve güçlü bir ekonomiye sahip olan Koryeo, Asya’da önemli bir güç haline geldi.
C. Jurchen İşgalı
12. yüzyılın sonlarına doğru, Kuzey Çin’den gelen Jurchen halkı, Koryo Hanedanlığı’nı istila etti ve başkent Gyeongju’yu ele geçirdi. Jurchenler, Koryo Hanedanlığı’nın gücünü zayıflatmak ve kontrolünü ele geçirmek için birçok baskı ve vergi uyguladılar. Bu süreç, Koryo Hanedanlığı’nın güç kaybetmesine ve Çin’in etkisi altına girmesine neden oldu.
4. Choson Krallığı
1392 yılında, General Yi Seong-gye, Koryo Hanedanlığı’nı devirerek Joseon Hanedanlığı’nı kurdu. Joseon Hanedanlığı, Budizm ve Taoizm gibi dinlerin yerine Konfüçyüsçülük’ü benimsedi ve ülkenin merkezi güçlerini yeniden yapılandırdı. Dönemin en ünlü hükümdarı, bilim ve teknolojide önemli gelişmelere öncülük eden King Sejong’du. Sejong, Kore’nin bilim ve teknoloji alanında öncü bir rol oynamasını sağlamak için bir dizi reform gerçekleştirdi. Kore alfabesi olan Hangul, Sejong döneminde geliştirilmiştir. O döneme kadar Korece konuşma dili aynı olmasına rağmen yazı dilinde Çin yazısı kullanılmaktaydı.
A. Kuruluşu ve İlk Dönemi
Choson Hanedanlığı, 1392 yılında Koryo Hanedanlığı’nın yerini aldı. Kurucusu General Yi Songgye, Koryo Hanedanlığı’nın son yıllarında ülkeyi Japon ve Moğol saldırılarına karşı savunan kahramanlardan biriydi. General Yi, devlet yönetiminde Çinli etkilerine karşı dirençli bir politika izledi ve bu nedenle hanedanlığı “Choson” adını verdi. Choson Hanedanlığı, kuruluşunun ilk yıllarında Moğol saldırılarına ve iç karışıklıklara karşı mücadele etti.
B. Yükselişi ve Altın Çağı
Choson Hanedanlığı’nın yükselişi, General Yi’nin tahta çıkması ve Joseon Hanedanlığı’nın kuruluşu ile başladı. İlk yıllarda, hanedanlık kendisini savunmaya ve iç karışıklıkları önlemeye odaklandı. Ancak, 16. yüzyılda, ulusal birlik ve güçlü bir ekonomiye sahip olmak için mücadele eden hanedanlık, kendini zenginleştirmeye ve büyütmeye başladı. Bu dönemde, Konfüçyüsçülük devlet ideolojisi haline geldi ve ulusal kültür ve sanatlar gelişti.
Ayrıca, 15. yüzyılda Choson Hanedanlığı tarafından tasarlanan, günümüzde UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Gyeongbokgung Sarayı gibi pek çok mimari yapı inşa edildi. Kore tarihi boyunca pek çok bölgede bir çok saray inşa edilmesine rağmen kullanılan malzeme itibariyle bugün ayakta kalan sayılır saraylardan birisidir bu saray.
C. Japon İşgali
20. yüzyılın başlarında, Japonya’nın Kore’yi işgali başladı ve 1910 yılında resmi olarak Kore’yi sömürge haline getirdi. Japonlar, Joseon Hanedanlığı’nın gücünü kırdı ve ülkeyi tamamen kontrol altına aldı. Japon egemenliği altında, Kore halkı baskı ve zulüm altında yaşamak zorunda kaldı. Japonlar, Kore’nin kaynaklarını sömürdü ve ülkenin kültürünü ve kimliğini yok etmeye çalıştı.
1945 yılına gelindiğinde 2. Dünya Savaşı’nda ağır bir yenilgi alan Japonya Kore Yarımadası’ndan tamamen çekilmek zorunda kaldı. Böylelikle Kore’de Japon işgali dönemi sona ermiş oldu. Kore Tarihi boyunca yaşanmış en büyük zulüm maalesef bu dönemde yaşanmıştır. Fakat daha sonraki Kore Savaşı döneminde de o günleri aratmayacak kadar acılı ve sancılı günler Kore’yi beklemekteydi.
5. Kore Savaşı
Kore Tarihi denilince ilk akla gelen olay muhakkak ki Kore Savaşı’dır. Japon işgalinin sona ermesinden sonra Kore’de ideolojik farklılıkların ön plana çıktığı bir dönem yaşanmaya başladı. Japon işgali dönemi boyunca direniş gösteren örgütler arasında ülkenin yönetimini ele almak için bir mücadele baş gösterdi.
A. Arka plan ve Nedenler
Kore Savaşı, Soğuk Savaş döneminde yaşandı ve Kore Yarımadası’nın güneyinde Amerikan destekli bir hükümet, kuzeyinde ise Sovyetler Birliği’nin desteklediği bir komünist hükümet bulunuyordu. 1950 yılında Kuzey Kore, Güney Kore’ye saldırdı ve savaş başladı.
B. Savaşın Gelişimi
Kore Savaşı, 1950-1953 yılları arasında sürdü. ABD önderliğindeki Birleşmiş Milletler güçleri, Güney Kore’yi savunmak için savaşa müdahil oldu. Kuzey Kore, Çin ve Sovyetler Birliği tarafından desteklendi. Savaş boyunca çatışmalar Kore Yarımadası’nın her yerinde yaşandı ve savaşta 2 milyondan fazla insan öldü.
Kore Savaşı, 1953 yılında ateşkesle sona erdi. Bu savaşta, Türkiye de dahil olmak üzere 21 ülke Birleşmiş Milletler’in yanında savaştı. Türkiye, Kore Savaşı’nda en çok asker gönderen ikinci ülke oldu. Her biri yaklaşık 5000 askerden oluşan 3 tugay Kore Savaşı’ma katıldı. Her tugay Kore’de bir yıl görev yaptı ve böylece toplamda 15.000 Türk askeri Kore Tarihi’nde önemli bir yere sahip olan Kore Savaşı’na katılmış oldu.
Toparlamak gerekirse bugün, Kore Cumhuriyeti ve Kuzey Kore, Kore Yarımadası’nın iki ayrı devletidir. Güney Kore, dünyanın en büyük ekonomilerinden birine sahipken, Kuzey Kore, izole edilmiş bir ülke olarak kalmaya devam etmektedir. Kore Tarihi boyunca dikkat çeken bir diğer önemli husus ise etnik ve inanç bakımından aralarında bir fark olmayan insanlar sürekli kendi aralarında acımasız ve bitmek bilmeyen savaşlar yaşamış. İnşallah önümüzdeki günlerde ülkede barış ve huzur ortamı yeniden bozulup tekrar o eski kanlı ve vahşet dolu günlere geri dönülmez.
Kore Tarihi hakkında öne çıkan olaylar ve başlıca dönemleri elen alan bir yazı paylaşmış olduk. Umarım beğenirsiniz. Soru ve önerileriniz için aşağıdan siz de yorum yapabilirsiniz.
